ਲੇਖਕ : ਡਾ. ਗੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭੱਠਲ
ਫੋਨ: 98142-05475
ਜਿਵੇਂ ਦੁਨੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨੀ ਬੁੱਧੀ (ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ) ਦੇ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ, ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸੋਚ ਜਨਮ ਲੈ ਰਹੀ ਹੈਨਿਊਰੋਮੋਰਫਿਕ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ। ਇਸਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ‘ਦੋ ਕਾਠੀਆਂ ਵਾਲੀ ਸਾਈਕਲ’ ਵਾਂਗ ਸਮਝਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਮਨੁੱਖੀ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਨਾੜੀ ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਮਨੁੱਖੀ ਦਿਮਾਗ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਸੰਭਾਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋੜ ਬਦਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਬਿਲਕੁਲ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਨਾੜੀ-ਜੋੜਾਂ ਵਾਂਗ। ਇਸਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਵ ਮਨੁੱਖੀ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਢੰਗ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਹੋਰ ਸਮਝਦਾਰ ਬਣ ਕੇ ਸਿੱਖ ਸਕਣ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਣ। ਰਵਾਇਤੀ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ, ਜੋ ਹਦਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਨਿਊਰੋਮੋਰਫਿਕ ਸਿਸਟਮ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਕਈ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮੈਮੋਰੀ ਤੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਵਰਤਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਇਹ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਅਤੇ ਘੱਟ ਬਿਜਲੀ ਵਰਤਣ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਤਕਨੀਕ ਸਵੈਚਾਲਿਤ ਗੱਡੀਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੂਚਕਾਂ ਤੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਕੰਮ ਬਿਨਾਂ ਰੁਕਾਵਟ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਜਦੋਂ ਊਰਜਾ ਦੀ ਲਾਗਤ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਦੀ ਲੋੜ ਵੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ, ਨਿਊਰੋਮੋਰਫਿਕ ਚਿਪਸ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਦਾ ਇੱਕ ਟਿਕਾਊ ਭਵਿੱਖ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਨਿਊਰੋਮੋਰਫਿਕ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਨਾਲ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਮਸ਼ੀਨੀ ਬੁੱਧੀ ਯੰਤਰ ਵਿਚ ਹੋਈ, ਜਿੱਥੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਕਲੀ ਨਿਊਰੋਨ ਅਤੇ ਸਿਨੈਪਸ ਵਰਗੇ ਵਿਚਾਰ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਨੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਖੋਜ ਅੱਗੇ ਵਧਾਈ। 2014 ਵਿਚઠIBM ਨੇઠTrueNorth ਚਿਪ ਬਣਾਈ ਜੋ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਸੀ। ਇਸ ਵਿਚ ਇੱਕ ਮਿਲੀਅਨ ਨਿਊਰੋਨ, 256 ਮਲੀਅਨ ਸਿਨੈਪਸ ਸਨ ਅਤੇ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ 65- 70 ਮਿਲੀਵਾਟ ਬਿਜਲੀ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਇਹ ਪ੍ਰਤੀ ਸੈਕਿੰਡ 58 ਬਿਲੀਅਨ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰ ਸਕਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰਾਂ ਨਾਲੋਂ 100,000 ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਊਰਜਾ ਕੁਸ਼ਲ ਸੀ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦઠIntel ਨੇ ਆਪਣੀઠoihi icp ਲਾਂਚ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕਰਨ ਯੋਗ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਸਿੱਖ ਸਕਦੀ ਸੀ। ਅੱਜઠIntel dw HAlA Point ਸਿਸਟਮ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਉਪਲਬਧੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ 1.15 ਬਿਲੀਅਨ ਨਿਊਰੋਨ ਅਤੇ 128 ਬਿਲੀਅਨ ਸਿਨੈਪਸ ਹਨ ਜੋ ਪ੍ਰਤੀ ਸੈਕਿੰਡ 20 ਕੁਆਡਟ੍ਰਿਲੀਅਨ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਰਵਾਇਤੀ ਛਫੂ ਜਾਂ ਘਫੂ ਨਾਲੋਂ 100 ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਿਜਲੀ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ 50 ਗੁਣਾ ਤੇਜ਼ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਵਿਕਾਸ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹੁਣ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਨੂੰ ਦਿਮਾਗ ਵਾਂਗ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵੱਲ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਸਪ੍ਰੈੱਡਸ਼ੀਟਾਂ ਜਾਂ ਪੁਰਾਣੇ ਮਾਡਲਾਂ ਵਾਂਗ। ਇਹ ਦਿਮਾਗ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਸਿਸਟਮ ਅਸਲ ਵਿਚ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ? ਇਹ ਸਿਸਟਮ ਨਕਲੀ ‘ਨਿਊਰੋਨ’ ਅਤੇ ‘ਸਿਨੈਪਸ’ ਦੇ ਜਾਲ ਨਾਲ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਜਾਲ ਛੋਟੀਆਂ ਬਿਜਲੀ ਦੀਆਂ ਤਰੰਗਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਸਿਰਫ਼ ਉਸ ਵੇਲੇ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰਦੀ ਹੈ। ਰਵਾਇਤੀ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਵਿਚ ਡਾਟਾ ਮੈਮੋਰੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਆਉਂਦਾ-ਜਾਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਨਿਊਰੋਮੋਰਫਿਕ ਸਿਸਟਮ ਵਿਚ ਮੈਮੋਰੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਹਰ ਨਿਊਰੋਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਸਿਰਫ਼ ਉਹ ਹਿੱਸੇ ਚੱਲਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਬਾਕੀ ਬੰਦ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਵੱਡੀ ਬੱਚਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿਚઠIntel ਦੀઠoihi ਚਿਪ ਨਾਲ ਟੈਸਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਚਿਪ ਟੈਕਟਾਈਲ ਪੈਟਰਨ (ਸਪਰਸ਼ ਪੈਟਰਨ) ਪਛਾਣ ਵਿਚ ਇੱਕ ਆਮઠGPU ਨਾਲੋਂ 500 ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਿਜਲੀ ਬਚਾਉਂਦੀ ਪਾਈ ਗਈ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ 30ਮੱ ਪਾਵਰ ਵਰਤੀ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਟੈਸਟ,ઠoihi 2 ਚਿਪ ਨਾਲ, ਰੋਬੋਟਿਕਸ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਸਿਸਟਮਾਂ ਲਈ ਦਰਸਾਇਆ ਕਿ ਇਹ ਛਫੂਸ ਨਾਲੋਂ 100 ਗੁਣਾ ਅਤੇઠGPUs ਨਾਲੋਂ ਲਗਭਗ 30 ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਬਿਜਲੀ ਕੁਸ਼ਲ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਅੰਕੜੇ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਬਲਕਿ ਅਸਲੀ ਸਬੂਤ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਤਕਨਾਲੌਜੀ ਬਿਜਲੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਕਿੰਨੀ ਕਾਰਗਰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪਰ, ਹਰ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਵਾਂਗ ਇਸ ਨਾਲ ਵੀ ਕੁਝ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਹਨ। ਨਿਊਰੋਮੋਰਫਿਕ ਸਿਸਟਮਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਬਣਾਉਣਾ ਆਮ ਛਫੂਸ ਜਾਂ ਘਫੂਸ ਲਈ ਕੋਡ ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਨਵੇਂ ਟੂਲ, ਫਰੇਮਵਰਕ ਅਤੇ ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਅਜੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਮਿਆਰੀ ਟੈਸਟਿੰਗ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਿਸਟਮਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਚਿਪਾਂ ਹਾਲੇ ਵੀ ਮਨੁੱਖੀ ਦਿਮਾਗ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਕੁਸ਼ਲ ਹਨ ਕੁਝ ਅੰਦਾਜ਼ਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ 10,000 ਗੁਣਾ ਪਿੱਛੇ। ਨਾਲ ਹੀ, ਉੱਚੀ ਨਿਰਮਾਣ ਲਾਗਤ, ਘੱਟ ਡਿਵੈਲਪਰ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਪੱਖੋਂ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਇਸਦੀ ਅਪਣਾਉਣ ਦੀ ਗਤੀ ਹੌਲੀ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਨਿਊਰੋਮੋਰਫਿਕ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਉਮੀਦ ਅਤੇ ਮੌਕਿਆਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੰਸਥਾਨ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਸੰਸਥਾਨ (ਆਈ.ਆਈ.ਐਸ.ਸੀ) ਦੀ ਨਿਊਰੋਨਿਕਸ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਘੱਟ ਬਿਜਲੀ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸੈਂਸਰਾਂ ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨੀ ਬੁੱਧੀ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਡਿਜੀਟਲ ਵੈਰੀ ਲਾਰਜ ਸਕੇਲ ਇੰਟੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ (ਵੀ.ਐਲ.ਐਸ.ਆਈ.) ਸਰਕਟ, ਫ਼ੀਲਡ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮੇਬਲ ਗੇਟ ਅਰੇ (ਐਫ.ਪੀ.ਜੀ.ਏ) ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਐਲਗੋਰਿਦਮਾਂ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਆਈ.ਆਈ.ਟੀ. ਬੰਬੇ ਵਿਚ ਜੀਵਅਨੁਕਰਣ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਆਕਸਾਈਡ ਪਤਲੀਆਂ ਪਰਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਕੇ ਸਿਨੈਪਸ ਵਰਗਾ ਵਿਵਹਾਰ ਦੁਹਰਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਆਈ.ਆਈ.ਟੀ. ਮਦਰਾਸ ਦਾ ਗਣਾਤਮਕ ਦਿਮਾਗੀ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰ, ਜਿਸਨੂੰ ਇਨਫੋਸਿਸ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ, ਨਿਊਰੋਸਾਇੰਸ ਅਤੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਖੋਜ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਕਾਦਮਿਕ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗੀ ਸਹਿਯੋਗ ਵੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਆਫ ਐਡਵਾਂਸਡ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ, (ਸੀ-ਡੈਕ) ਅਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਅਤੇ ਸੂਚਨਾ ਤਕਨਾਲੌਜੀ ਮੰਤਰਾਲਾ (ਮੈਟੀ) ਨੇ ਅਪ੍ਰੈਲ 2025 ਵਿਚ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੀਟਿੰਗ ਕਰਵਾ ਕੇ ਆਈਆਈਟੀਜ਼ ਦੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਨਿਊਰੋਮੋਰਫਿਕ ਮਿਸ਼ਨ ਲਈ ਸਮੱਗਰੀ, ਸਰਕਟ ਅਤੇ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਰਾਹ ਰੇਖਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ। ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਆਈਆਈਐਸਸੀ ਦੇ ਖੋਜਕਾਰਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ‘ਚਿੱਪ ‘ਤੇ ਦਿਮਾਗ’ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜੋ 16,500 ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ ਵਿਚ ਡੇਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਤਕਨੀਕੀ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਦੋਵਾਂ ਪੱਖਾਂ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਯਤਨ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰਤ ਗਲੋਬਲ ਦਿੱਗਜਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਪਣੀਆਂ ਸਥਾਨਕ ਤਾਕਤਾਂਜਿਵੇਂ ਸਮੱਗਰੀ ਵਿਗਿਆਨ, ਐਜ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਅਤੇ ਘੱਟ ਬਿਜਲੀ ਖਪਤ ਵਾਲੀ ਇਨਫਰੈਂਸਦਾ ਸਹੀ ਫਾਇਦਾ ਚੁੱਕ ਕੇ ਸਮਾਰਟ ਸ਼ਹਿਰਾਂ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਖੇਤਰ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਨਿਊਰੋਮੋਰਫਿਕ ਹੱਲ ਤਿਆਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋਵੇਗਾ, ਜੋ ‘ਮੇਕ ਇਨ ਇੰਡੀਆ’, ‘ਡਿਜੀਟਲ ਇੰਡੀਆ’ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਵਰਗੀਆਂ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਖੋਜ, ਵਿਕਾਸ, ਨਵੇਂ ਸਟਾਰਟਅੱਪ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਪਰਿਸਥਿਤਕੀ ਤੰਤਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅੱਗੇ ਵੱਲ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਨਿਊਰੋਮੋਰਫਿਕ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਵਿਚ ਮਸ਼ੀਨੀ ਬੁੱਧੀ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਬਦਲਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ। ਐਜ ਮਸ਼ੀਨੀ ਬੁੱਧੀ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਅਸਲ ਵੇਲੇ ‘ਚ, ਹਰ ਵੇਲੇ ਉਪਕਰਣਾਂ ‘ਤੇ ਉਪਲਬਧ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈਸਮਾਰਟ ਫ਼ੋਨ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੰਵੇਦਕ, ਮਸ਼ੀਨੀ ਅੰਗ, ਪਹਿਨਣਯੋਗ ਉਪਕਰਣਜੋ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਬਿਜਲੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਵਿਚ, ਨਿਊਰੋਮੋਰਫਿਕ ਚਿਪਾਂ ਚਿੱਤਰਣ, ਜੀਵ-ਸੰਕੇਤ ਜਾਂ ਪਹਿਨਣਯੋਗ ਉਪਕਰਣਾਂ ‘ਤੇ ਸਥਾਨਕ ਜਾਂਚ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੇਰੀ ਘਟਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਗੋਪਨੀਯਤਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਪੁਲਾੜ ਖੋਜ ਜਿਹੇ ਦੂਰਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ, ਇਹ ਚਿਪਾਂ ਰੋਵਰਾਂ ਅਤੇ ਅੰਤਰਿਕਸ਼ ਯਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਨਾਲ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵਿਚ, ਘਟਨਾ-ਅਧਾਰਿਤ ਸੰਰਚਨਾਵਾਂ ਗਰਿੱਡ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿਚ ਮਾਈਕ੍ਰੋਸੈਕੰਡ ਪੱਧਰ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਦੇ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਊਰਜਾ ਦੇ ਇਕੱਤਰਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੰਗ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਤੱਕ। ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਵੀ ਇਸ ਦੇ ਅਸਰ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਮਸ਼ੀਨੀ ਬੁੱਧੀ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਸਮਾਰਟ ਆਵਾਜਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਤੋਂ ਜੋ ਬੈਟਰੀ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ, ਘਰਾਂ, ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਅਤੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਹਰ ਵੇਲੇ ਅਨੁਕੂਲ ਸੰਵੇਦਕਾਂ ਤੱਕਦਿਮਾਗ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਚਿਪਾਂ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰ ਪੱਖ ਵਿਚ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਸਮਰੱਥਾ ਜੋੜ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਤਕਨਾਲੌਜੀ ਮਸ਼ੀਨੀ ਬੁੱਧੀ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਹੋਰ ਆਸਾਨ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦੀ ਹੈਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਜਿੱਥੇ ਬਿਜਲੀ ਜਾਂ ਕਨੈਕਸ਼ਨ ਦੀ ਘਾਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਰ, ਇਸ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਹਕੀਕਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਨਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ: ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਿੰਗ ਪਰਿਸਥਿਤਕੀ ਤੰਤਰ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨਾ, ਮਾਪਦੰਡ ਬਣਾਉਣਾ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਯੰਤਰਾਂ ਨੂੰ ਡਿਜੀਟਲ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਵਿਚ ਠੀਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ। ਅੰਤ ਵਿਚ, ਨਿਊਰੋਮੋਰਫਿਕ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਇੱਕ ਐਸੀ ਤਕਨਾਲੌਜੀ ਹੈ ਜੋ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਦਿਮਾਗ ਵਾਂਗ ਸੋਚਣ, ਸਿੱਖਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਮਝਦਾਰੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਦੇ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਸਟਮ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਤੇਜ਼ ਅਤੇ ਹੋਸ਼ਿਆਰ ਹੋਣਗੇ, ਬਲਕਿ ਘੱਟ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਵਾਤਾਵਰਣ ਲਈ ਵੀ ਲਾਭਕਾਰੀ ਸਾਬਤ ਹੋਣਗੇ। ਇਸ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਹਕੀਕਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਿਗਿਆਨੀ, ਇੰਜੀਨੀਅਰ, ਨੀਤੀ ਨਿਰਮਾਤਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਖੋਜ, ਨਵੇਂ ਸਟਾਰਟਅੱਪਾਂ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਇਹ ਇੱਕ ਮੌਕਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਨਵੀਂ ਸੋਚ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜ ਕੇ ਆਪਣਾ ਭਵਿੱਖ ਬਣਾਉਣ। ਸਾਫ਼ ਹੈ ਕਿ ਨਿਊਰੋਮੋਰਫਿਕ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਸਿਰਫ਼ ਤਕਨੀਕੀ ਉੱਨਤੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਾਡੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਵੱਲ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਦਮ ਹੈ।
