ਸਰੀ, (ਦਿਵਰੂਪ ਕੌਰ): ਆਧੁਨਿਕ ਜੀਵਨ-ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ, ਸਾਡੀ ਖੁਰਾਕ ਅਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬਦਲਾਅ ਆਇਆ ਹੈ। ਸਮੇਂ ਦੀ ਕਮੀ, ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਅਣਗਿਣਤ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਕਰਸ਼ਕ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਭਰਮਾਰ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਅਤੇ ਤਾਜ਼ੇ ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਦੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਬਦਲਾਅ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਸਾਡੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅੱਜ, ਜਿਸ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਸਵਾਦਿਸ਼ਟ ਸਮਝ ਕੇ ਖਾ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਉਸ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਨਕਲੀ ਮਿਠੀਆਈਆਂ, ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ (ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ) ਅਤੇ ਪੈਕਡ ਫੂਡ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਬੀਜ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਸ ਲੇਖ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਕਲੀ ਖੁਰਾਕੀ ਵਸਤਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸ਼ੂਗਰ (ਚੀਨੀ), ਅਤੇ ਅਣਉਚਿਤ ਕਿਸਮ ਦੇ ਤੇਲ-ਘਿਓ ਦੇ ਗੁਣ-ਔਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਦੱਸਣਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਸਮਝਾਉਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਾਡੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਕਿਵੇਂ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹਨ। ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਖ਼ਬਾਰ ਵਿੱਚ ਛਾਪਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਪਾਠਕ ਸਹੀ ਤੱਥਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਹੋ ਕੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਚੋਣ ਕਰ ਸਕਣ।
1. ਨਕਲੀ ਮਿਠੀਆਈਆਂ ਅਤੇ ਪੈਕਡ ਫੂਡ: ਇੱਕ ਸੰਖੇਪ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ
ਨਕਲੀ ਮਿਠੀਆਈਆਂ:ઠਇਹ ਉਹ ਖਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿੱਠੇ ਲਈ ਕੁਦਰਤੀ ਖੰਡ (ਗੰਨੇ ਦੀ ਸ਼ੱਕਰ) ਦੀ ਬਜਾਏ, ਬਣਾਉਟੀ ਮਿਠਾਸ (ਅਰਟਡਿਚਿੳਿਲ ਸ਼ਾੲੲਟੲਨੲਰਸ), ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਸ਼ੂਗਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਾਈ ਫਰੂਕਟੋਜ਼ ਕਾਰਨ ਸੀਰਪ (੍ਹਗਿਹ-ਢਰੁਚਟੋਸੲ ਛੋਰਨ ਸ਼ੇਰੁਪ) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਵਜੋਂ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਬੇਕਰੀ ਉਤਪਾਦ, ਸਸਤੀਆਂ ਮਠਿਆਈਆਂ, ਅਤੇ ਰੰਗਦਾਰ ਸ਼ਰਬਤ। ਮਠਿਆਈਆਂ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਸਸਤੇ ਅਤੇ ਘੱਟ ਮਿਆਰ ਵਾਲੇ ਮਾਵੇ, ਰੰਗ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿਜ਼ਰਵੇਟਿਵ ਵੀ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਪੈਕਡ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਫੂਡ: ਇਹ ਉਹ ਭੋਜਨ ਹਨ ਜੋ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ, ਸਵਾਦ ਵਧਾਉਣ ਜਾਂ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਾਨੀ ਲਈ ਕਈ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਨੂਡਲਜ਼, ਚਿਪਸ, ਕੂਕੀਜ਼, ਡੱਬਾਬੰਦ ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਸੌਸ, ਰੈਡੀ-ਟੂ-ਈਟ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਫਾਸਟ ਫੂਡ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਦੌਰਾਨ, ਭੋਜਨ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ (ਵਿਟਾਮਿਨ, ਫਾਈਬਰ) ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਚਰਬੀ, ਨਮਕ, ਸ਼ੂਗਰ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣ (ਛਹੲਮਚਿੳਲ ਅਦਦਟਿਵਿੲਸ) ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
2. ਮਿੱਠਾ ਜ਼ਹਿਰ: ਸ਼ੂਗਰ (ਚੀਨੀ) ਦੇ ਸਿਹਤ ‘ਤੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਸ਼ੂਗਰ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਅਤੇ ਰਿਫਾਇੰਡ ਚੀਨੀ, ਨਕਲੀ ਮਿਠੀਆਈਆਂ ਅਤੇ ਪੈਕਡ ਫੂਡ ਦੀ ਮੁੱਖ ਸਮੱਗਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਡੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੈ।
ਸਰੀਰਕ ਨੁਕਸਾਨ
1. ਮੋਟਾਪਾઠ(Obesity): ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ੂਗਰ ਖਾਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕੈਲੋਰੀਆਂ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਕੈਲੋਰੀ ਊਰਜਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ, ਤਾਂ ਜਿਗਰઠ(Liver) ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚਰਬੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਕੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਢਿੱਡ ਦੀ ਚਰਬੀઠ(Belly Fat) ਅਤੇ ਸਮੁੱਚਾ ਮੋਟਾਪਾ ਵੱਧਦਾ ਹੈ।
2. ਟਾਈਪ-2 ਡਾਇਬੀਟੀਜ਼ (ਸ਼ੂਗਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ): ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ੂਗਰ ਵਾਲਾ ਭੋਜਨ ਖਾਣ ਨਾਲ ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਗਲੂਕੋਜ਼ ਦਾ ਪੱਧਰઠ(Blood Sugar Level)ઠਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ, ਪੈਨਕ੍ਰੀਆਸઠ(Pancreas) ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਇਨਸੁਲਿਨઠ(Insulin) ਬਣਾਉਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਸਰੀਰ ਦੇ ਸੈੱਲ ਇਨਸੁਲਿਨ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾઠ(Insulin Sensitivity) ਗੁਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਇਨਸੁਲਿਨ ਰਜ਼ਿਸਟੈਂਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਟਾਈਪ-2 ਡਾਇਬੀਟੀਜ਼ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ।
3. ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂઠ(Cardiovascular Diseases): ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਿੱਠੇ ਦਾ ਸੇਵਨ ਉੱਚ ਖੂਨ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰઠ(High Blood Pressure), ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਕੋਲੈਸਟ੍ਰੋਲઠ(LDL) ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ, ਟ੍ਰਾਈਗਲਿਸਰਾਈਡਸઠ(Triglycerides – ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਚਰਬੀ) ਦਾ ਉੱਚ ਪੱਧਰ ਅਤੇ ਨਾੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੋਜ਼ઠ(Inflammation) ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਕਾਰਕ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇઠ(Heart Attack) ਅਤੇ ਸਟ੍ਰੋਕઠ(Stroke) ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਨੂੰ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵਧਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
4. ਫੈਟੀ ਲਿਵਰઠ(Fatty iLver iDsease): ਫਰੂਕਟੋਜ਼ઠ(Fructose) ਸ਼ੂਗਰ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਹੈ ਜੋ ਸਿੱਧਾ ਜਿਗਰ ਦੁਆਰਾ ਮੈਟਾਬੋਲਾਈਜ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਫਰੂਕਟੋਜ਼, ਜੋ ਕਿ ਪੈਕਡ ਫੂਡ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹਾਈ ਫਰੂਕਟੋਜ਼ ਕਾਰਨ ਸੀਰਪ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਗਰ ਵਿੱਚ ਚਰਬੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਾਨ-ਅਲਕੋਹਲਿਕ ਫੈਟੀ ਲਿਵਰ ਡਿਜ਼ੀਜ਼ (ਂਅਢਲ਼ਧ) ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਸਥਿਤੀ ਹੈ।
ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨੁਕਸਾਨ
ਨਸ਼ਾઠ(Addiction): ਸ਼ੂਗਰ ਖਾਣ ਨਾਲ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਡੋਪਾਮਾਈਨઠ(Dopamine) ਰਿਲੀਜ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ “ਚੰਗਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਾਉਣ ਵਾਲਾ” ਹਾਰਮੋਨ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਬਾਰ-ਬਾਰ ਮਿੱਠਾ ਖਾਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ੂਗਰ ਦਾ ਨਸ਼ਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਅਤੇ ਮੂਡ ‘ਤੇ ਅਸਰ: ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ੂਗਰ ਖਾਣ ਨਾਲ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਦਾਸੀઠ(Depression) ਅਤੇ ਚਿੰਤਾઠ(Anxiety) ਵਰਗੀਆਂ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੱਧਦਾ ਹੈ।
ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ: ਸ਼ੂਗਰ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਸੜਨઠ(Dental Caries) ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਐਸਿਡ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੰਦ ਖਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
3. ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਤੇਲ ਅਤੇ ਘਿਓ: ਪੈਕਡ ਫੂਡ ਦੀ ਕਾਲੀ ਸੱਚਾਈ
ਪੈਕਡ ਫੂਡ ਨੂੰ ਕਰੰਚੀઠ(Crispy), ਸਵਾਦਿਸ਼ਟ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਜੋ ਤੇਲ ਅਤੇ ਘਿਓ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਸਾਡੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹਨ।
A. ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨੇਟਿਡ ਤੇਲ ਅਤੇ ਟ੍ਰਾਂਸ ਫੈਟઠ(Trans Fat)
ਪੈਕਡ ਫੂਡ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਖਲਨਾਇਕ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨੇਟਿਡ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਤੇਲ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਨਸਪਤੀ ਘਿਓ) ਹਨ। ਤੇਲ ਨੂੰ ਠੋਸ ਰੂਪ ਦੇਣ ਲਈ ਇੱਕ ਰਸਾਇਣਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆઠ(Hydrogenation) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਟ੍ਰਾਂਸ ਫੈਟ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਗੁਣ: ਟ੍ਰਾਂਸ ਫੈਟ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਖੁਰਾਕੀ ਤੱਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।
ਇਹ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਚੰਗੇ ਕੋਲੈਸਟ੍ਰੋਲઠ(HDL) ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਮਾੜੇ ਕੋਲੈਸਟ੍ਰੋਲઠ(LDL) ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਨਾੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟઠ(Plaque Buildup) ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਕੋਰੋਨਰੀ ਆਰਟਰੀ ਡਿਜ਼ੀਜ਼ઠ(CAD) ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ।
B. ਬਹੁ-ਵਰਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਗਰਮ ਕੀਤੇ ਤੇਲ
(Reused and Overheated Oils)
ਪੈਕਡ ਸਨੈਕਸ ਅਤੇ ਫਾਸਟ ਫੂਡ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਅਦਾਰੇ ਲਾਗਤ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕੋ ਤੇਲ ਨੂੰ ਬਾਰ-ਬਾਰ ਗਰਮ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਵਰਤਦੇ ਹਨ।
ਸਿਹਤ ‘ਤੇ ਅਸਰ: ਤੇਲ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ‘ਤੇ ਗਰਮ ਕਰਨ ਨਾਲ ਇਸ ਵਿੱਚ ਐਲਡੀਹਾਈਡਜ਼ (Aldehydes) ਅਤੇ ਫ੍ਰੀ ਰੈਡੀਕਲਜ਼ઠ(Free Radicals) ਵਰਗੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਅਤੇ ਕਾਰਸਿਨੋਜੈਨਿਕ (ਕੈਂਸਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ) ਪਦਾਰਥ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪਦਾਰਥ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੈਂਸਰ, ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸੋਜ਼ઠ(Inflammation) ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ।
C. ਅਸੰਤ੍ਰਿਪਤ ਚਰਬੀઠ(Saturated Fat) ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ
ਪੈਕਡ ਫੂਡ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਮਾਸ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਸੈਚੁਰੇਟਿਡ ਫੈਟ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜਦੋਂ ਘੱਟ ਮਿਆਰੀ ਪਾਮ ਤੇਲઠ(Palm Oil) ਜਾਂ ਨਾਰੀਅਲ ਤੇਲ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਸੈਚੁਰੇਟਿਡ ਫੈਟ ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਕੋਲੈਸਟ੍ਰੋਲ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
4. ਪੈਕਡ ਫੂਡ ਦੇ ਹੋਰ ਔਗੁਣ (ਰਸਾਇਣਕ ਪਦਾਰਥ)
ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ੂਗਰ ਅਤੇ ਤੇਲ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਪੈਕਡ ਫੂਡ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਹੋਰ ਰਸਾਇਣ ਵੀ ਘਾਤਕ ਹਨ:
1. ਸੋਡੀਅਮ (ਨਮਕ) ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ: ਪੈਕਡ ਫੂਡ ਵਿੱਚ ਸਵਾਦ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਮਕ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਮਕ ਦਾ ਸੇਵਨ ਉੱਚ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰઠ(Hypertension) ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਗੁਰਦੇ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣઠ(Kidney Faliure) ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।
2. ਮੋਨੋਸੋਡੀਅਮ ਗਲੂਟਾਮੇਟઠ(MSG): ਇਹ ਇੱਕ ਸਵਾਦ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲਾ ਰਸਾਇਣ ਹੈ ਜੋ ਕਈ ਪੈਕਡ ਸਨੈਕਸ, ਸੂਪ ਅਤੇ ਨੂਡਲਜ਼ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਲਈ, ੰਸ਼ਘ ਸਿਰ ਦਰਦ, ਛਾਤੀ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਅਤੇ ਅਲਰਜੀ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
3. ਪ੍ਰਿਜ਼ਰਵੇਟਿਵ, ਰੰਗ ਅਤੇ ਫਲੇਵਰ: ਨਕਲੀ ਰੰਗઠ(Artificial Colors), ਫਲੇਵਰઠ(Flavors) ਅਤੇ ਪ੍ਰਿਜ਼ਰਵੇਟਿਵઠ(Preservatives) ਪਾਚਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ (ਧਿਗੲਸਟਿਵੲ ਸ਼ੇਸਟੲਮ) ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਾਈਪਰਐਕਟੀਵਿਟੀઠ(Hyperactivity) ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕੈਂਸਰ ਅਤੇ ਅਲਰਜੀ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਵਧਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
4. ਫਾਈਬਰ ਦੀ ਕਮੀ: ਪੈਕਡ ਫੂਡ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤੀ ਫਾਈਬਰઠ(Fiber) ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਫਾਈਬਰ ਦੀ ਕਮੀ ਕਬਜ਼ઠ(Constipation), ਕੋਲੈਸਟ੍ਰੋਲ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਅਤੇ ਪਾਚਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ।
5. ਬਚਾਅ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਜੀਵਨ ਲਈ ਸੁਝਾਅ : ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਵਸਤੂਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਕੋਈ ਔਖਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਲਈ ਇੱਕ ਸੁਚੇਤ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਲੇਬਲ ਪੜ੍ਹੋ: ਕਿਸੇ ਵੀ ਪੈਕਡ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਖਰੀਦਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਦੇ ਲੇਬਲ ‘ਤੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਸੂਚੀ (ੀਨਗਰੲਦਿੲਨਟਸ ਲ਼ਿਸਟ) ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸ਼ੂਗਰ (ਸ਼ੁਗੳਰ), ਫਰੂਕਟੋਜ਼ (ਢਰੁਚਟੋਸੲ), ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨੇਟਿਡ ਤੇਲ (੍ਹੇਦਰੋਗੲਨੳਟੲਦ ੌਿਲ), ਟ੍ਰਾਂਸ ਫੈਟ ਅਤੇ ਸੋਡੀਅਮ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਦਿਓ।
ਪੂਰੇ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿਓ: ਆਪਣੀ ਖੁਰਾਕ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੂਰੇ ਭੋਜਨ (ਾਂਹੋਲੲ ਢੋਦਸ), ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤਾਜ਼ੇ ਫਲ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਸਾਬਤ ਅਨਾਜ (ਾਂਹੋਲੲ ਘਰੳਿਨਸ), ਦਾਲਾਂ ਅਤੇ ਫਲ਼ੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰੋ। ਇਹ ਫਾਈਬਰ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਮਿਠਾਸ ਘਟਾਓ: ਚਾਹ, ਕੌਫੀ ਅਤੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਬਣਨ ਵਾਲੇ ਪਕਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘਟਾਓ। ਮਿੱਠੇ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਨਕਲੀ ਮਿਠੀਆਈਆਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਕੁਦਰਤੀ ਫਲਾਂ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰੋ।
ਸਿਹਤਮੰਦ ਤੇਲ ਚੁਣੋ: ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਲਈ ਜ਼ੈਤੂਨ ਦਾ ਤੇਲ (ੌਲਿਵੲ ੌਿਲ), ਕਨੋਲਾ ਤੇਲ (ਛੳਨੋਲੳ ੌਿਲ), ਜਾਂ ਦੇਸੀ ਘਿਓ (ਸੰਜਮ ਨਾਲ) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ, ਅਤੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਗਰਮ ਕੀਤੇ ਤੇਲ ਤੋਂ ਬਚੋ।
ਘਰੇਲੂ ਖਾਣੇ ਨੂੰ ਪਹਿਲ: ਜਿੰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕੇ ਬਾਹਰਲੇ ਅਤੇ ਪੈਕਡ ਭੋਜਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਘਰ ਦਾ ਬਣਿਆ ਤਾਜ਼ਾ ਭੋਜਨ ਖਾਓ। ਇਸ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਵਰਤੇ ਗਏ ਤੇਲ, ਸ਼ੂਗਰ ਅਤੇ ਨਮਕ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਸਿੱਟਾ
ਨਕਲੀ ਮਿਠੀਆਈਆਂ ਅਤੇ ਪੈਕਡ ਫੂਡ ਦਾ ਸਵਾਦ ਭਾਵੇਂ ਕਿੰਨਾ ਵੀ ਆਕਰਸ਼ਕ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੁਣ-ਔਗੁਣਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਸਪੱਸ਼ਟ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਿਹਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ੂਗਰ, ਟ੍ਰਾਂਸ ਫੈਟ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਕ ਪਦਾਰਥ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮੋਟਾਪਾ, ਸ਼ੂਗਰ, ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਕੈਂਸਰ ਅਤੇ ਫੈਟੀ ਲਿਵਰ ਵਰਗੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਯਾਦ ਰੱਖੋ, ਸਿਹਤ ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਧਨ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਕੂੜੇਦਾਨ ਨਹੀਂ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਸਮਝਦਾਰੀ ਨਾਲ ਚੋਣ ਕਰਕੇ, ਲੇਬਲ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਅਤੇ ਤਾਜ਼ੇ, ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਕੇ, ਅਸੀਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਗਲ ਪਾਉਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਸਿਹਤਮੰਦ ਅਤੇ ਲੰਮੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜੀ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਜਾਗਰੂਕ ਹੋਵੋ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰੋ।
