ਲੇਖਕ : ਡਾ. ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕੱਟੂ ਫੋਨ: 70873-20578
ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੇ ਸਪੁੱਤਰੀ ਦੀ ਦਾਤ ਮਿਲਿਆਂ। ਪਿਤਾ ਹੋਣ ਦੇ ਅਹਿਸਾਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਅਨੰਦਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਨਵਾਂ ਜੀਅ ਆਇਆ ਤਾਂ ਨਵੇਂ ਅਹਿਸਾਸ, ਨਵੀਆਂ ਗੱਲਾਂ, ਇਕ ਦਿਨ ਮੈਂ ਗੱਲਾਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿਚ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛ ਲਿਆ ਮਾਂ ਆਪਣੀ ਯਸ਼ਲੀਨ ਕਦੋਂ ਤੀਕ ਤੁਰਨਾ ਸਿੱਖ ਜਾਵੇਗੀ? ਮਾਂ ਕਿਸੇ ਸੰਤ ਵਾਂਗ ਮੁਸਕਰਾਈ ਤੇ ਕਿਹਾ ਪੁੱਤਰਾ, ਅਸੀਂ ਪੈਰਾਂ ‘ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਤਾਂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਆਂ ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਤੁਰਨਾ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਪਰ ਤੂੰ ਦੇਖਦਾ ਜਾਈਂ ਇਹ ਮੇਰੀ ਪੋਤੀ ਆ, ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ ‘ਤੇ ਖੜ੍ਹੀ ਵੀ ਮਾਣ ਨਾਲ ਹੋਵੇਗੀ ਤੇ ਤੁਰਨਾ ਵੀ ਜਲਦੀ ਸਿੱਖ ਜਾਵੇਗੀ। ‘ਅਸੀਂ ਪੈਰਾਂ ‘ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਤਾਂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਆਂ ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਤੁਰਨਾ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ।’ ਮਾਂ ਦਾ ਇਹ ਵਾਕ ਸੁਣ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਾ ਕਿ ਮੈਂ ਕਵਿਤਾ ਉਪਰ ਪੀ-ਐੱਚ.ਡੀ. ਕੀਤੀ ਆ ਪਰ ਐਸੀ ਸੋਹਣੀ ਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਗੱਲ ਤੁਰਨ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਕੀਤੀ ਆ। ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕਤਾ ਤੋਂ ਬਲਿਹਾਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹ ਮਾਂ ਜਿਸਨੇ ਦੁਨਿਆਵੀ ਸਕੂਲ ‘ਚ ਦਾਖਲਾ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਕਦੀ ਪਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤੀਆਂ ਡਿਗਰੀਆਂ ਪਹਿਲੀ ਪੁਜ਼ੀਸ਼ਨ ਵਿਚ ਪਾਸ ਕਰ ਲਈਆਂ। ਅਸੀਂ ਉਥੇ ਪੜ੍ਹੇ ਜਿਥੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸਬਕ ਮਿਲਦਾ ਤੇ ਫੇਰ ਇਮਤਿਹਾਨ ਹੁੰਦਾ, ਮਾਂ ਉਥੇ ਪੜ੍ਹੀ ਜਿੱਥੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਪਹਿਲਾਂ ਇਮਤਿਹਾਨ ਲੈਂਦੀ ਆ ਤੇ ਫੇਰ ਸਬਕ ਦਿੰਦੀ ਆ। ਹੁਣ ਜਦ ਮੈਂ ਕਦੀ ਕਦਮ ਪੁੱਟਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਮਾਂ ਦਾ ਵਾਕ ਮੇਰੀ ਉਵੇਂ ਉਂਗਲ ਫੜ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਨਿੱਕੇ ਬਾਲ ਦੀ ਉਂਗਲ ਫੜ ਕੇ ਤੁਰਨਾ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਇਸ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਸਾਥ ਮਾਣਦਾ ਮਾਣਦਾ ਕਰਮ ਭੂਮੀ ਕਾਲਜ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਹਿੰਦੀ ਵਾਲੇ ਬਲਰਾਜ ਸਰ ਹਨ। ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਹ ਸਾਡੇ ਨਾਲੋਂ ਵਿਲੱਖਣ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਚਿਹਰੇ ‘ਤੇ ਉੱਗੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਵੇਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਉਹ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਵੇਖਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਅੱਜ ਤਾਂ ਗੱਲ ਤੁਰਨ ਦੀ ਸਮਝ ਆਣ ਲੱਗੀ ਹੈ, ਸੋ ਦੇਖਣ ਦੀ ਜਾਚ ਬਾਰੇ ਕਦੇ ਫੇਰ ਗੱਲ ਕਰਾਂਗੇ। ਬਲਰਾਜ ਸਰ ਜਨਮਜਾਤ ਹੀ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਹਨ ਪਰ ਮੈਂ ਇਹ ਗੱਲ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੀ ਉਹ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਵਾਲਿਆਂ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁਰਨਾ ਜਾਣਦੇ ਹਨ। ਅੱਖਾਂ ਵਾਲੇ ਥਾਂ ਪੁਰ ਥਾਂ ਅੜਕਦੇ, ਠੁੱਡੇ ਖਾਂਦੇ, ਡਿੱਗਦੇ ਦੇਖੇ। ਤਿੰਨ ਕੁ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਜਦੋਂ ਬਲਰਾਜ ਸਰ ਨੇ ਕਾਲਜ ਜੁਆਇਨ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਅਜਿਹੇ ਵਿਲੱਖਣ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਸਾਥ ਮੇਰੇ ਲਈ ਬਿਲਕੁਲ ਅਦਭੁਤ ਵਰਤਾਰਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਬਲਰਾਜ ਸਰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ – ਚਲੋ ਸਰ ਕਾਲਜ ਘੁਮਾ ਦੇਵਾਂ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ‘ਚੋਂ ਨਿਕਲੇ ਅਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਕਾਲਜ ਦੇ ਲਾਅਨ ਵੱਲ ਚੱਲਣ ਲੱਗੇ। ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਾਂਹ ਫੜੀ। ਨਾਲ ਨਾਲ ਦੱਸਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾਂ ਕਿ ਹੁਣ ਕਲਾਸ ਰੂਮਾਂ ਕੋਲੋਂ ਲੰਘ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਸਾਡੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਲਾਅਨ ਹੈ। ਆਹ ਅਮਰੂਦ ਦਾ ਬੂਟਾ ਆ-ਮੈਂ ਕਿਹਾ। ਸਰ, ਅਮਰੂਦ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਆ? – ਬਲਰਾਜ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ। ਹਾਂ ਜੀ, ਪਰ ਹਾਲੇ ਕੱਚੇ ਆ। – ਮੈਂ ਅਮਰੂਦਾਂ ਨੂੰ ਗਹੁ ਨਾਲ ਤੱਕਿਆ। ਵੈਸੇ ਸਰ ਉਹ ਕਿਉਂ ਕਹਿੰਦੇ ਕਿ ਕੌਣ ਪੁੱਛਦਾ ਮੇਲੇ ਚ ‘ਮਰੂਦਾਂ ਨੂੰ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ‘ਚ ਬੱਚਿਆਂ ਵਾਲੀ ਉਤਸੁਕਤਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਕਿਹਾ -ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਗਾਹਕ ਨਹੀਂ, ਅਸੀਂ ਚੰਗੇ ਜੌਹਰੀ ਨਹੀਂ। ਅਸੀਂ ਬਸ ਐਪਲ ਐਪਲ ਖੇਡਦੇ ਆਂ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਏ ਫਾਰ ਐਪਲ ਜੋ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅਮਰੂਦ ਵਿਚ ਸੇਬ ਨਾਲੋਂ ਹਰ ਖਣਿਜ ਵਧੇਰੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਮਾਧਿਅਮ ਨੇ ਸਾਡੇ ਜਵਾਕਾਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗਾਂ ‘ਚ ਸਿਰਫ਼ ਏ ਬੀ ਸੀ ਨਹੀਂ ਵਾੜੀ ਸਗੋਂ ਘਰਾਂ ‘ਚ ਵੀ ਏ ਫਾਰ ਐਪਲ ਵਾੜਤਾ। ਬਲਰਾਜ ਸਰ, ਹੌਲੀ ਜਿਹੇ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਮੁਸਕਰਾਏ। ਮੈਂ ਦੱਸਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾਂ – ਹੁਣ ਅਰਜਨ ਕੋਲੋਂ ਲੰਘ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਹੁਣ ਪਾਰਕਿੰਗ ਆ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਉਪਰ ਕੰਟੀਨ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਲਈ ਘਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਫੇਰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਪਾਂ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਏਥੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਸੰਗਤ ਮਾਣਦੇ ਹਾਂ। ਉਹ ਰਾਜ਼ੀ ਹੋ ਗਏ। ਕੁਝ ਪਲ ਬੈਠਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਸਰ ਕਾਲਜ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣਾ ਹੈ, ਨਿੱਕਾ ਜਿਹਾ ਤੇ ਹਰਾ-ਭਰਾ ਤੇ ਗੁਣਕਾਰੀ ਅਮਰੂਦਾਂ-ਅਰਜਣਾਂ ਵਾਲਾ। ਮੈਂ ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਅਚੰਭਿਤ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਜਿਸ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਹੀਂ, ਉਹ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਕਿੰਨਾ ਸੋਹਣਾ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਾਕ ਸੁਣ ਕੇ ਅਨੰਦਿਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਅਸੀਂ ਕਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਮੌਨ ਹੋ ਕੇ ਹਵਾ ਦੀ ਸੁਰ ਸੁਣਦੇ ਰਹੇ। ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਛਾਂ ਦਾ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ, ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਰਸ-ਭਿੰਨੀ ਖੁਸ਼ਬੂ, ਪੱਤਿਆਂ ਦੀ ਤਾਲ ਤੇ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਚਹਿਲ-ਪਹਿਲ। ਵਾਪਿਸ ਕਮਰੇ ਵੱਲ ਪਰਤਣ ਦਾ ਵੇਲਾ ਹੋਇਆ। ਬਲਰਾਜ ਸਰ, ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਉੱਠੇ। ਜਿਧਰ ਦੀ ਆਏ ਸਾਂ ਉਸੇ ਪਾਸੇ ਦੀ ਸਹਿਜਤਾ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਲੱਗੇ। ਜਿਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ‘ਤੇ ਅੱਖਾਂ ਉੱਗ ਆਈਆਂ ਹੋਣ। ਮੈਂ ਫੇਰ ਵੀ ਕਦੇ ਕਦੇ ਬਾਂਹ ਫੜਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਇਸ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਤੁਰਨਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਚਿਹਰੇ ‘ਤੇ ਉੱਗੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ। ਮੈਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਹ ਜਦੋਂ ਕਦਮ ਪੁੱਟਦੇ ਤਾਂ ਜਿਹੇ ਪੈਰਾਂ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ। ਉਹ ਕਦਮ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੁੱਟਦੇ ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਜਿਮਨਾਸਟਿਕ ਦਾ ਖਿਡਾਰੀ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਇਕ ਲੈਅ ਵਿਚ ਲਿਆਉਂਦਾ, ਕਲਾਬਾਜ਼ੀਆਂ ਪਾਉਂਦਾ। ਉਹ ਤੁਰ ਰਹੇ ਹਨ ਜਾਂ ਤੈਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਮੇਰੇ ਲਈ ਔਖਾ ਹੈ। ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਰਗਾ ਤੁਰਨਾ ਮੈਂ ਅੱਜ ਤੀਕ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ। ਤੇ ਮੈਂ ਮਾਂ ਦੇ ਵਾਕ ਆਸਰੇ ਤੇ ਬਲਰਾਜ ਸਰ ਦੇ ਸਾਥ ਨਾਲ ਤੁਰਨਾ ਸਿੱਖ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।