ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤਣਾਅ, ਜੰਗ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵਧੀ

ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਲੋਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੌਰਾਨ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਮੌਤਾਂ, ਜੰਗ ‘ਤੇ ਅਰਬਾਂ ਡਾਲਰ ਖਰਚ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ : ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਗਭਗ 78 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਰਮਿਆਨ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਨਿੱਘੇ ਸਬੰਧ ਸਥਾਪਤ ਹੋਏ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1948 ਵਿੱਚ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਲੜ੍ਹਾਈ, 1965 ਅਤੇ 71 ਦੀ ਜੰਗ, ਕਾਰਗਿਲ ਦੀ ਜੰਗ ਅਤੇ ਹੁਣ ”ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ” ਜੋ ਕਿ 2025 ਦੀ ਸੰਭਾਵਿਤ ਜੰਗ ਕੋਈ ਸਧਾਰਣ ਘਟਨਾ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਹ ਕੇਵਲ ਦੋ ਰਾਸ਼ਟਰਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਲੱਖਾਂ ਜੀਵਨ, ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ, ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਸਥਿਰਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸੰਜਮ, ਕੂਟਨੀਤਕ ਬੁਧੀ ਅਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਰਾਹੀਂ ਰਾਹ ਨਿਕਾਲਣਾ ਹੋਵੇਗਾ૷ਕਿਉਂਕਿ ਜੰਗ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਿਚਾਲੇ ਕਿਸੇ ਦੀ ਵੀ ਜਿੱਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ।
ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਵਧਦੇ ਤਣਾਅ ਨੇ 2025 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੰਭਾਵਿਤ ਜੰਗ ਦੇ ਖਤਰੇ ਨੂੰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। “ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ” ਦੇ ਨਾਂ ਹੇਠ ਚਰਚਿਤ ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਸਰਹੱਦੀ ਝੜਪਾਂ, ਰਾਜਨੀਤਕ ਬਿਆਨਬਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਤਿਆਰੀਆਂ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮ ਰਹੀ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ, ਜੰਗ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਅਰਥਚਾਰੇ, ਮਨੁੱਖੀ ਜਾਨਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਝੱਲਣਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਅਤੇ ਅਸਮਾਨਤਾ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੀ ਹੈ, ਨੂੰ ਜੰਗ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਖਰਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਕਾਰਨ ਹੋਰ ਦਬਾਅ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਵੀ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੰਗ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਆਮ ਜਨਤਾ, ਖਾਸਕਰ ਗਰੀਬ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਵਰਗ, ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸੰਜਮ ਵਰਤਣ ਅਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਰਾਹੀਂ ਮਸਲੇ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਰਹੱਦ ‘ਤੇ ਵਧਦੀਆਂ ਝੜਪਾਂ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਤਣਾਅ ਨੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਫਿਕਰਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਮਾਹਿਰ ਸੁਝਾਅ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਅਰਥਚਾਰੇ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਥਿਰਤਾ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਟਾਲਣ ਲਈ ਕੂਟਨੀਤਕ ਉਪਰਾਲੇ ਵਧਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਸਰਹੱਦੀ ਤਣਾਅ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਇਤਿਹਾਸਕ, ਰਾਜਨੀਤਕ ਅਤੇ ਭੂਗੋਲਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕਸ਼ਮੀਰ ਮਸਲਾ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਹੈ। 2025 ਵਿੱਚ, “ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ” ਦੇ ਨਾਂ ਹੇਠ ਚਰਚਿਤ ਤਣਾਅ ਨੇ ਸਰਹੱਦੀ ਝੜਪਾਂ, ਫੌਜੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਅਤੇ ਤਿੱਖੀ ਰਾਜਨੀਤਕ ਬਿਆਨਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਮੋੜ ਲਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਸਿਰਫ਼ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਿਆਸਤ, ਅਰਥਚਾਰੇ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਢਾਂਚੇ ‘ਤੇ ਵੀ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਹਾਲੀਆ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਸਰਹੱਦ ‘ਤੇ ਅਣਪਛਾਤੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ, ਡਰੋਨ ਹਮਲਿਆਂ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਪੱਧਰ ਦੀਆਂ ਝੜਪਾਂ ਨੇ ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨੂੰ ਹਾਈ ਅਲਰਟ ‘ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬਿਆਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਨੇ ਜਨਤਕ ਸੈਂਟੀਮੈਂਟ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਮਾਹਿਰ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜੰਗ ਵੀ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਲੱਖਾਂ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਲਾਗਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਰੱਖਿਆ ਖਰਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਸਿੱਖਿਆ, ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ, ਵਿੱਚ ਕਟੌਤੀ ਵਜੋਂ ਹੋਵੇਗੀ।
ਜੰਗ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਿਵਿਲੀਅਨ ਆਬਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖਤਰਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਫੌਜੀ ਜਵਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਅਤੇ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਸੇਬੇ ਦੀ ਉਜਾੜਾ ਵੀ ਅਣਗਿਣਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਸਥਿਤੀ ਹੋਰઠਵਿਗੜઠਸਕਦੀઠਹੈ।
ਇਸ ਨਾਲ ਜੰਗ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਸਮਾਜ ਦੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਵਰਗ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗਰੀਬ, ਔਰਤਾਂ, ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਅਲਪਸੰਖਿਅਕ, ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣਗੇ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਜਿੱਥੇ ਅਸਮਾਨਤਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ, ਜੰਗ ਦੀਆਂ ਲਾਗਤਾਂ ਕਾਰਨ ਸਮਾਜਿਕ ਸੇਵਾਵਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਿਹਤ, ‘ਤੇ ਖਰਚ ਘਟ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਗਰੀਬੀ ਅਤੇ ਵੰਚਿਤ ਸਥਿਤੀ ਹੋਰ ਵਧੇਗੀ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਵੀ, ਜਿੱਥੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹਨ, ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਿਕ ਢਾਂਚਾ ਲਗਭਗઠਢਹਿઠਸਕਦਾઠਹੈ।
ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਖਰਚ
ਤਕਨੀਕੀ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰ ਵਰਤੋਂ: ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਵਿੱਚ ਉੱਨਤ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਛਅਲ਼ਫ (ਸ਼ਟੋਰਮ ਸ਼ਹੳਦੋਾ) ਕਰੂਜ਼ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ, ੍ਹਅੰਓ੍ਰ ਸਟੀਕ-ਮਾਰਗਦਰਸਤਿ ਬੰਬ, ਅਤੇ ਕਾਮਿਕਾਜ਼ੇ ਡਰੋਨ (ਲੋਇਟਰਿੰਗ ਮਿਊਨੀਸ਼ਨ) ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਸ਼ਛਅਲ਼ਫ ਮਿਜ਼ਾਈਲ: ਇੱਕ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦੀ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਕੀਮਤ 1-2 ਮਿਲੀਅਨ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ (8-16 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ) ਹੈ। 24 ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਕੁੱਲ ਖਰਚ 24-48 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ (200-400 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ) ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
੍ਹਅੰਓ੍ਰ ਬੰਬ: ਪ੍ਰਤੀ ਬੰਬ ਦੀ ਕੀਮਤ ਲਗਭਗ 2-3 ਲੱਖ ਡਾਲਰ (1.6-2.5 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ) ਹੈ। ਅੰਦਾਜ਼ਨ 50-100 ਬੰਬਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ 10-30 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ (80-250 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ) ਦਾ ਖਰਚ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਕਾਮਿਕਾਜ਼ੇ ਡਰੋਨ: ਪ੍ਰਤੀ ਡਰੋਨ ਦੀ ਕੀਮਤ 50,000 ਤੋਂ 1 ਲੱਖ ਡਾਲਰ (40-80 ਲੱਖ ਰੁਪਏ) ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। 20-50 ਡਰੋਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਖਰਚ 1-5 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ (8-40 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ) ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸੰਚਾਲਨ ਖਰਚ: ਜੈੱਟ ਉਡਾਣਾਂ, ਮਿਡ-ਏਅਰ ਰੀਫਿਊਲਿੰਗ, ਅਤੇ ਸਰਵੇਲਾਂਸ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਖਰਚ ਅੰਦਾਜ਼ਨ 5-10 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ (40-80 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ) ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਕੁੱਲ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਖਰਚ: ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਖਰਚ 40-100 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ (330-830 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ) ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅੰਕੜੇ ਅੰਦਾਜਅਿਾਂ ‘ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹਨ ਅਤੇ ਅਸਲ ਖਰਚ ਸਰਕਾਰੀ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਪੂਰਨ ਜੰਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਖਰਚ ਵਿੱਚ ਵਿਸਫੋਟਕ ਵਾਧਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ:
ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਖਰਚ: ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਜੰਗ ਦਾ ਖਰਚ 50-100 ਅਰਬ ਡਾਲਰ (4-8 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ) ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਥਿਆਰ, ਈਂਧਨ, ਲੌਜਿਸਟਿਕਸ, ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਭਰਪਾਈ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
ਅਰਥਚਾਰਕ ਨੁਕਸਾਨ: ਵਪਾਰ, ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼, ਅਤੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ‘ਤੇ ਅਸਰ ਨਾਲ 100-200 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦਾ ਵਾਧੂ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਹੁਣ ਤੱਕ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ: ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਜਵਾਬੀ ਹਮਲਿਆਂ (ਜਿਵੇਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਗੋਲੀਬਾਰੀ) ਨਾਲ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਕੂਲ ਬੰਦ, ਵਪਾਰ ਠੱਪ, ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਖਰਚ ਵਧਣ ਨਾਲ 5-10 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦਾઠਨੁਕਸਾਨઠਹੋਇਆઠਹੈ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਖਰਚ 330-830 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਹੈ, ਪਰ ਸਰਹੱਦੀ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਜਵਾਬੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਕੁੱਲ ਨੁਕਸਾਨ 41,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪੂਰਨ ਜੰਗ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਖਰਚ ਅਤੇ ਅਰਥਚਾਰਕ ਨੁਕਸਾਨ ਲੱਖਾਂ ਕਰੋੜਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਅਸਮਾਨਤਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਥਿਰਤਾ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰੇਗਾ। ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਸੰਜਮ ਅਤੇ ਸਟੀਕਤਾ ‘ਤੇ ਹੈ, ਪਰ ਤਣਾਅ ਵਧਣ ਨਾਲ ਖਰਚ ‘ਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨઠਹੋઠਸਕਦਾઠਹੈ।
ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਜੰਗ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ, ਸਗੋਂ ਸਮੁੱਚੇ ਖੇਤਰ ਦੀ ਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਲਈ ਖਤਰਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦਾ ਰਾਹ ਹੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸਥਾਈ ਹੱਲ ਪ੍ਰਦਾਨઠਕਰઠਸਕਦਾઠਹੈ। ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਦੇ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਏ ਦੀ ਕੀਮਤ ਡਾਲਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 42 ਪੈਸੇ ਘੱਟ ਗਈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਰਾਵਟ ਸੀ।
ਇਹ ਗਿਰਾਵਟ ਸਰਹੱਦੀ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖੀ ਅਣਸ਼ਚਿਤਤਾ ਕਾਰਨ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ‘ਤੇ ਤੁਰੰਤઠਪ੍ਰਭਾਵઠਪਾਇਆ।
ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ” (7 ਮਈ 2025), ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ-ਕਬਜ਼ੇ ਵਾਲੇ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ (ਫੋਝਖ) ਵਿੱਚ 9 ਅੱਤਵਾਦੀ ਠਿਕਾਣਿਆਂ ‘ਤੇ ਸਟੀਕ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ, ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਸਰਹੱਦੀ ਗੋਲੀਬਾਰੀ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਧਾਉਣ, ਅਤੇ ਅਲਰਟ ਸਥਿਤੀ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਵਰਗੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਇਸ ਨਾਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਜੰਗੀ ਖਰਚ ਵਿੱਚઠਵਾਧਾઠਹੋਇਆઠਹੈ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਡਾਵਾਂਡੋਲઠਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮਹਿੰਗਾਈ, ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਅਤੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਉੱਚੀ ਪੱਧਰ ਦੀ ਭੁਗਤਾਨੀ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੀ ਹੈ। ਰੱਖਿਆ ਖਰਚੇ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ‘ਤੇઠਨਕਾਰਾਤਮਕઠਪ੍ਰਭਾਵ ਪਵੇਗਾ।
ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਜੰਗੀ ਖਰਚ 115-250 ਮਿਲੀਅਨ ੂਸ਼ਧ (9,200-20,000 ਕਰੋੜ ਫਖ੍ਰ) ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਰਹੱਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਗੋਲੀਬਾਰੀ, ਅਤੇ ਜਵਾਬੀ ਹਮਲਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਅਸਿੱਧੇ ਨੁਕਸਾਨ (ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ, ਵਪਾਰ, ਸਮਾਜਿਕ ਸੇਵਾਵਾਂ) ਨਾਲ ਕੁੱਲ ਨੁਕਸਾਨ 300-500 ਮਿਲੀਅਨ ੂਸ਼ਧ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪੂਰਨ ਜੰਗ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਖਰਚ ਅਰਬਾਂ ਡਾਲਰ ਵਿੱਚ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਢਹਿ-ਢੇਰੀઠਕਰઠਸਕਦਾઠਹੈ।